Jakie są przyczyny niedowagi?

Niedowaga: Ukryte Przyczyny i Kiedy Szukać Pomocy

Niedowaga, definiowana najczęściej jako wskaźnik masy ciała (BMI) poniżej 18,5, często jest postrzegana jako mniej problematyczna niż nadwaga czy otyłość. Nic bardziej mylnego. Długotrwała niedowaga może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych, osłabienia odporności, problemów z płodnością, osteoporozy, a nawet zwiększonego ryzyka przedwczesnej śmierci. Zamiast więc bagatelizować ten problem, warto zrozumieć, co może być jego przyczyną i kiedy niezbędna jest interwencja specjalisty.

Choć często niedowaga kojarzy się z restrykcyjnymi dietami, głodówkami lub świadomym odmawianiem sobie jedzenia, prawda jest taka, że przyczyny mogą być znacznie bardziej złożone i głęboko zakorzenione. Niedowaga jest rzadko problemem samym w sobie, a częściej objawem leżącego u podstaw problemu zdrowotnego.

Kiedy organizm walczy w ukryciu: choroby przewlekłe i ich wpływ na wagę

Niektóre choroby przewlekłe, często działające podstępnie, potrafią skutecznie zaburzać metabolizm i wchłanianie składników odżywczych, prowadząc do spadku masy ciała. Do najważniejszych z nich należą:

• Cukrzyca typu I: Niekontrolowana cukrzyca typu I, w której organizm nie produkuje insuliny, uniemożliwia wykorzystanie glukozy z pożywienia, prowadząc do utraty masy ciała pomimo zwiększonego apetytu.
• Zaburzenia tarczycy (nadczynność): Nadmiar hormonów tarczycy przyspiesza metabolizm, co skutkuje spalaniem kalorii w szybszym tempie, często prowadząc do niedowagi, nawet przy spożyciu dużej ilości pokarmów.
• Choroby układu pokarmowego (np. choroba Leśniowskiego-Crohna, celiakia): Stany zapalne w jelitach oraz upośledzone wchłanianie składników odżywczych, charakterystyczne dla tych chorób, utrudniają wykorzystanie energii z pożywienia i powodują niedowagę.
• Przewlekłe infekcje: Długotrwałe zakażenia, np. gruźlica, HIV/AIDS, mogą powodować utratę apetytu i przyspieszać metabolizm, prowadząc do spadku masy ciała.
• Choroby nowotworowe: Nowotwory, szczególnie te zlokalizowane w układzie pokarmowym, często prowadzą do utraty apetytu, problemów z trawieniem i wchłanianiem, a w konsekwencji – do niedowagi.

Gdy umysł dyktuje ciału: niedowaga na tle psychicznym

Niedowaga często ma swoje źródło w problemach natury psychicznej. Wśród najczęstszych przyczyn psychologicznych wymienia się:

• Zaburzenia odżywiania (anoreksja, bulimia): Anoreksja charakteryzuje się celowym ograniczaniem spożycia kalorii, podczas gdy bulimia wiąże się z napadami objadania się, po których następują działania kompensacyjne (np. wymioty, nadużywanie środków przeczyszczających). Oba zaburzenia prowadzą do skrajnej niedowagi i poważnych konsekwencji zdrowotnych.
• Depresja i przewlekły stres: Stany depresyjne i chroniczny stres mogą prowadzić do utraty apetytu, problemów ze snem i ogólnego osłabienia organizmu, co może skutkować niedowagą.
• Zaburzenia lękowe: Intensywny lęk i napady paniki mogą wywoływać objawy somatyczne, takie jak nudności, bóle brzucha i utrata apetytu, przyczyniając się do spadku masy ciała.

Inne czynniki wpływające na wagę:

Oprócz chorób przewlekłych i problemów psychicznych, do przyczyn niedowagi można zaliczyć również:

• Nietolerancje pokarmowe i alergie: Nietolerancje pokarmowe (np. nietolerancja laktozy, glutenu) mogą powodować problemy z trawieniem i wchłanianiem, prowadząc do niedoborów składników odżywczych i spadku wagi.
• Nieprawidłowe nawyki żywieniowe: Nieregularne posiłki, dieta uboga w kalorie i składniki odżywcze, pomijanie śniadań – to tylko niektóre z błędów żywieniowych, które mogą prowadzić do niedowagi.
• Problemy z uzębieniem lub przełykaniem: Trudności z gryzieniem lub połykaniem pokarmów (np. z powodu braku zębów, zapalenia przełyku) mogą ograniczać spożycie pokarmów i prowadzić do niedowagi.
• Leki: Niektóre leki, np. antybiotyki, leki przeciwnowotworowe, mogą powodować utratę apetytu, nudności, wymioty i biegunkę, przyczyniając się do spadku masy ciała.

Kiedy szukać pomocy?

Niedowaga, zwłaszcza ta nagła i niezamierzona, powinna być sygnałem alarmowym. Nie należy jej lekceważyć i koniecznie skonsultować się z lekarzem. Wizyta u specjalisty pozwoli na ustalenie przyczyny problemu i wdrożenie odpowiedniego leczenia. Warto pamiętać, że niedowaga może być objawem poważnej choroby, a wczesna diagnoza i leczenie zwiększają szanse na powrót do zdrowia.

Lekarz może zlecić szereg badań, takich jak:

• Badania krwi (morfologia, poziom glukozy, hormony tarczycy, wskaźniki stanu zapalnego).
• Badania moczu.
• Badania kału (w celu wykluczenia infekcji pasożytniczych).
• Badania obrazowe (np. USG jamy brzusznej, RTG klatki piersiowej).
• Konsultacje z innymi specjalistami (np. dietetykiem, psychologiem, endokrynologiem).

Pamiętaj, że zdrowa waga to podstawa dobrego samopoczucia i prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nie ignoruj sygnałów, które wysyła Ci Twoje ciało i szukaj profesjonalnej pomocy, gdy tylko zauważysz niepokojące objawy.