Czy szybki metabolizm jest genetyczny?

Czy szybki metabolizm to dar genów? Prawda o tempie przemiany materii

Słyszymy często o osobach, które mogą jeść, co chcą, i nie tyją, tłumacząc to “szybkim metabolizmem”. Inni z kolei narzekają na “wolny metabolizm”, obwiniając go za trudności w utrzymaniu wagi. Ale czy rzeczywiście tempo przemiany materii jest z góry zapisane w naszych genach? Odpowiedź, jak to zwykle bywa w biologii, jest złożona: i tak, i nie.

Prawdą jest, że genetyka odgrywa istotną rolę w określaniu podstawowej przemiany materii (PPM), czyli minimalnej ilości energii, jaką organizm zużywa w spoczynku, potrzebną do podtrzymania podstawowych funkcji życiowych. Różnice w genach kodujących enzymy i hormony regulujące metabolizm mogą wpływać na efektywność procesów spalania kalorii. Niektóre warianty genów mogą predysponować do szybszego, a inne do wolniejszego tempa przemiany materii. Np. geny wpływające na aktywność tarczycy, leptynę (hormon sytości) czy adiponektynę (hormon regulujący metabolizm glukozy i lipidów) mogą modyfikować PPM.

Jednak geny to nie wyrocznia. Nie determinują one naszego metabolizmu w sposób absolutny. To raczej predyspozycje, które mogą być wzmocnione lub osłabione przez inne czynniki. Wpływ środowiska i naszego stylu życia jest równie istotny.

Kluczowe czynniki wpływające na tempo metabolizmu, poza genetyką, to:

• Skład ciała: Osoby z większą masą mięśniową mają wyższe PPM, ponieważ mięśnie spalają więcej energii nawet w spoczynku niż tkanka tłuszczowa.
• Wiek: Tempo metabolizmu naturalnie spada wraz z wiekiem, co związane jest m.in. ze spadkiem masy mięśniowej.
• Płeć: Mężczyźni zazwyczaj mają wyższe PPM niż kobiety, ze względu na różnice w budowie ciała i poziomie hormonów.
• Aktywność fizyczna: Regularny wysiłek fizyczny, zwłaszcza trening siłowy, pomaga budować masę mięśniową i przyspiesza metabolizm.
• Dieta: Spożywanie odpowiedniej ilości białka wspiera utrzymanie masy mięśniowej, a regularne posiłki zapobiegają drastycznym spadkom tempa przemiany materii.
• Sen: Niedobór snu może negatywnie wpływać na metabolizm, zaburzając regulację hormonów odpowiedzialnych za apetyt i spalanie kalorii.
• Stres: Przewlekły stres może prowadzić do zwiększenia poziomu kortyzolu, co z kolei może wpływać na magazynowanie tłuszczu i spowolnienie metabolizmu.

Zamiast skupiać się na pojęciu “szybkiego” lub “wolnego” metabolizmu, warto skoncentrować się na czynnikach, na które mamy wpływ. Zdrowa, zbilansowana dieta, regularna aktywność fizyczna, odpowiednia ilość snu i radzenie sobie ze stresem – to klucz do optymalizacji przemiany materii, niezależnie od genetycznych predyspozycji. Pamiętajmy, że metabolizm to dynamiczny proces, który możemy kształtować poprzez świadome wybory życiowe.