Kiedy widać pierwsze oznaki autyzmu?

Ukryte sygnały: Kiedy Twój instynkt podpowiada, że coś jest inaczej? Wczesne oznaki autyzmu, na które warto zwrócić uwagę.

Wczesna diagnoza autyzmu to nie tylko statystyki i procedury, to przede wszystkim szansa dla dziecka na lepszą przyszłość. Choć spektrum autyzmu jest szerokie i każdy przypadek jest unikalny, to istnieją pewne subtelne sygnały, które, obserwowane w pierwszych latach życia, mogą wskazywać na potrzebę dalszej diagnostyki. Nie chodzi o wywoływanie paniki, a o wzmocnienie rodzicielskiej intuicji i wyposażenie w wiedzę, która pozwoli na wczesną interwencję.

Pomiędzy pierwszymi urodzinami a drugim rokiem życia – czas czujności i uważnej obserwacji.

Wiele publikacji skupia się na 18-24 miesiącu życia jako punkcie zwrotnym. I słusznie, bo to okres intensywnego rozwoju społecznego i komunikacyjnego. Jednak, zamiast trzymać się sztywno tego przedziału, warto spojrzeć szerzej – na całe pierwsze dwa lata życia dziecka, a nawet i dłużej, pamiętając, że rozwój przebiega indywidualnie.

Co powinno wzbudzić naszą czujność? To nie tylko brak reakcji na imię.

Oczywiście, brak reakcji na wołanie imieniem jest jednym z klasycznych sygnałów alarmowych. Podobnie unikanie kontaktu wzrokowego, które często opisywane jest jako “przezroczyste” spojrzenie, które nie nawiązuje relacji. Ale to tylko wierzchołek góry lodowej. Istnieje wiele innych, mniej oczywistych oznak, które powinny skłonić do dalszej obserwacji:

• Opóźniony rozwój mowy lub nietypowe używanie języka: Nie chodzi tylko o brak słów. Obserwuj, czy dziecko powtarza frazy z bajek (echolalia) bez zrozumienia kontekstu, mówi o sobie w trzeciej osobie, lub używa języka w sposób formalny i pedantyczny, nieadekwatny do jego wieku.
• Trudności w interakcjach społecznych: Czy dziecko preferuje zabawę samo, unika interakcji z innymi dziećmi, nie naśladuje zabaw (np. gotowanie w zabawkowej kuchni), nie wykazuje zainteresowania dzieleniem się zabawkami, radością czy emocjami? Czy trudno mu zrozumieć zasady prostych gier?
• Powtarzalne zachowania i zainteresowania: Czy dziecko wykazuje obsesyjne zainteresowanie konkretnymi przedmiotami (np. wirującymi kółkami w samochodach), układa zabawki w liniach, macha rękami w specyficzny sposób (tzw. “trzepotanie”), lub ma silne przywiązanie do rutyn, których naruszenie wywołuje silne reakcje emocjonalne?
• Nietypowe reakcje na bodźce sensoryczne: Czy dziecko jest nadwrażliwe na dźwięki (zakrywa uszy przy odkurzaczu, głośnej muzyce), światło (mruży oczy, unika jasnych miejsc), dotyk (unika przytulania, metek w ubraniach), lub ma wręcz przeciwnie – poszukuje intensywnych wrażeń (kręci się w kółko, mocno się przytula)?
• Problemy z naśladowaniem: Czy dziecko ma trudności z naśladowaniem gestów, mimiki twarzy, ruchów innych osób? Naśladowanie to podstawa rozwoju społecznego i komunikacyjnego.

Nie lekceważ intuicji – konsultacja to nie wyrok.

Pamiętaj, że zaobserwowanie jednego lub nawet kilku z wymienionych objawów nie oznacza automatycznie diagnozy autyzmu. Mogą to być przejściowe trudności, wynikające z indywidualnego tempa rozwoju. Jednak, jeśli Twój rodzicielski instynkt podpowiada, że “coś jest inaczej”, nie zwlekaj z konsultacją ze specjalistą – pediatrą, psychologiem, neurologopedą.

Dlaczego tak ważne jest wczesne rozpoznanie?

Wczesna interwencja to przede wszystkim ukierunkowana terapia dostosowana do indywidualnych potrzeb dziecka. Pozwala na rozwijanie umiejętności komunikacyjnych, społecznych i adaptacyjnych. Dzięki temu dziecko ma szansę na lepsze funkcjonowanie w społeczeństwie, większą samodzielność i wyższą jakość życia.

Nie pozwól, by niepokój sparaliżował Twoje działanie. Obserwuj, notuj, szukaj wsparcia i wiedzy. Pamiętaj, że troska i czujność to najlepszy prezent, jaki możesz dać swojemu dziecku. Wczesne rozpoznanie to nie wyrok, a szansa na lepsze jutro.