Czy z numerem PESEL można coś zrobić?

PESEL w niepowołanych rękach: Jak numer identyfikacyjny może stać się narzędziem oszustwa i jak się przed tym bronić?

Numer PESEL – jedenastocyfrowy identyfikator, z pozoru niewinny ciąg cyfr, który towarzyszy nam od urodzenia. Używamy go w kontaktach z urzędami, bankami, przy wizytach lekarskich. W powszechnej świadomości, PESEL często postrzegany jest jako coś neutralnego, jednak wpadając w niepowołane ręce, może stać się furtką do poważnych problemów finansowych i prawnych. Co dokładnie można zrobić z numerem PESEL i jak się przed tym chronić?

O ile sam PESEL nie wystarczy oszustowi do wyrządzenia szkody, to w połączeniu z innymi danymi osobowymi, takimi jak imię i nazwisko, data urodzenia, a nawet adres zamieszkania (często łatwo dostępne w internecie lub w wyniku wycieków danych), staje się on potężnym narzędziem w rękach przestępców.

Do czego może posłużyć skradziony PESEL?

Najczęstszymi nadużyciami, do których wykorzystywany jest PESEL, są:

• Zaciąganie zobowiązań finansowych: Oszuści, dysponując numerem PESEL i innymi danymi, mogą próbować zaciągnąć kredyty gotówkowe, pożyczki, czy zakupy na raty. W wielu przypadkach, firmy pożyczkowe i banki wymagają jedynie skanu dowodu osobistego lub podania danych, które w połączeniu z PESEL-em wystarczają do weryfikacji tożsamości. Niestety, proces weryfikacji online nie zawsze jest szczelny, co ułatwia oszustwo.
• Założenie fikcyjnej działalności gospodarczej: Wykorzystując skradziony PESEL, przestępcy mogą zarejestrować działalność gospodarczą. Pozwala to im na generowanie fałszywych faktur, wyłudzanie zwrotu podatku VAT, a także na branie towarów na fakturę, które nigdy nie zostaną zapłacone. Ofiara dowiaduje się o wszystkim dopiero, gdy zaczynają spływać do niej wezwania do zapłaty lub zawiadomienia z urzędu skarbowego.
• Wynajem nieruchomości i pojazdów: Podczas podpisywania umów najmu nieruchomości lub wypożyczania pojazdów, wymagane jest podanie numeru PESEL. Oszuści, wykorzystując cudzy PESEL, mogą zawrzeć umowę, a następnie unikać płatności, narażając właściciela na straty finansowe i konieczność dochodzenia swoich praw na drodze sądowej.
• Wyłudzenia świadczeń: Na podstawie skradzionego PESEL-u można próbować wyłudzić różnego rodzaju świadczenia socjalne, zasiłki, czy renty. W tym przypadku, oprócz strat finansowych dla budżetu państwa, ofiara może być wplątana w skomplikowane postępowania wyjaśniające.
• Inne oszustwa: Numer PESEL może być wykorzystywany w różnego rodzaju phishingach i próbach manipulacji, mających na celu wyłudzenie dalszych informacji, takich jak numer konta bankowego, hasła, czy dane karty kredytowej.

Jak się chronić przed nadużyciami związanymi z PESEL-em?

Świadomość zagrożeń to pierwszy krok do ochrony. Oto kilka praktycznych wskazówek:

• Ograniczaj udostępnianie numeru PESEL: Podawaj numer PESEL tylko wtedy, gdy jest to absolutnie konieczne i w sytuacjach, w których masz pewność co do wiarygodności podmiotu, któremu go udostępniasz. Zastanów się, czy podanie PESEL-u jest rzeczywiście wymagane i czy nie można podać innych danych.
• Chroń dokumenty zawierające PESEL: Dowód osobisty, paszport, prawo jazdy i inne dokumenty zawierające PESEL przechowuj w bezpiecznym miejscu. Unikaj noszenia ich przy sobie, jeśli nie są potrzebne.
• Uważaj na oszustwa internetowe: Bądź ostrożny w przypadku otrzymywania podejrzanych wiadomości e-mail lub SMS-ów, w których jesteś proszony o podanie danych osobowych, w tym numeru PESEL. Nie klikaj w linki zawarte w takich wiadomościach i nie odpowiadaj na nie.
• Regularnie sprawdzaj swoją historię kredytową: Korzystaj z usług Biur Informacji Kredytowej (BIK) i Biur Informacji Gospodarczej (BIG) w celu monitorowania swojej historii kredytowej. Dzięki temu szybko wykryjesz ewentualne próby zaciągnięcia zobowiązań finansowych na Twoje dane. Warto rozważyć aktywację alertów BIK, które powiadomią Cię o każdej próbie sprawdzenia Twojej historii kredytowej.
• Zastrzeż PESEL: Od 17 listopada 2023 roku możesz bezpłatnie zastrzec swój numer PESEL. Zastrzeżenie PESEL-u utrudnia oszustom zaciągnięcie pożyczki lub kredytu na Twoje dane. Możesz to zrobić online, przez aplikację mObywatel lub osobiście w urzędzie gminy.
• Zgłaszaj wycieki danych: Jeśli podejrzewasz, że Twoje dane osobowe, w tym numer PESEL, mogły wyciec do internetu, niezwłocznie zgłoś to odpowiednim organom, takim jak Urząd Ochrony Danych Osobowych (UODO) oraz rozważ zgłoszenie sprawy na policję.

Podsumowanie

Numer PESEL, choć z pozoru niewinny, może stać się narzędziem w rękach oszustów. Świadomość zagrożeń i przestrzeganie podstawowych zasad bezpieczeństwa to klucz do ochrony przed nadużyciami. Regularne monitorowanie swojej historii kredytowej, ostrożność w udostępnianiu danych osobowych oraz zastrzeżenie PESEL-u to kroki, które pozwolą nam spać spokojniej i uniknąć poważnych problemów finansowych i prawnych. Pamiętajmy, że w kwestii ochrony danych osobowych, lepiej zapobiegać niż leczyć.

#Dane Osobowe #Identyfikacja #Pesel