Jak długo działa szczepienie na gruźlicę?

Ile naprawdę trwa ochrona po szczepieniu BCG? Analiza skuteczności i długoterminowe efekty

Szczepienie BCG (Bacillus Calmette-Guérin) jest od dekad fundamentalnym narzędziem w walce z gruźlicą, szczególnie w krajach o wysokiej zapadalności na tę chorobę. Choć często podawane noworodkom, pojawia się zasadne pytanie: jak długo ochrona po szczepieniu BCG realnie trwa? Informacja, że szczepienie to zapewnia ochronę przez około 20 lat, gdy jest podawane nastolatkom w wieku 12-13 lat, jest uproszczeniem i wymaga głębszego spojrzenia na temat.

Nie tylko wiek, ale i rodzaj gruźlicy ma znaczenie.

Warto podkreślić, że szczepionka BCG oferuje najlepszą ochronę przed ciężkimi postaciami gruźlicy u dzieci, takimi jak gruźlicze zapalenie opon mózgowych i rozsiana gruźlica. Jej skuteczność w zapobieganiu gruźlicy płucnej, która stanowi najczęstszą formę choroby u dorosłych, jest znacznie niższa i bardziej zmienna.

Czy 20 lat to realny czas trwania ochrony?

Pojęcie “20 lat ochrony” dla nastolatków, jakkolwiek powtarzane, opiera się na pewnych założeniach i badaniach, które należy analizować w kontekście. Po pierwsze, skuteczność szczepionki BCG jest różna w różnych regionach świata i zależy od wielu czynników, w tym od:

• Szczepu BCG: Istnieją różne szczepy BCG, które różnią się między sobą genetycznie i immunogennością.
• Sposobu podania: Technika podania szczepionki ma wpływ na jej skuteczność.
• Czynniki genetyczne i środowiskowe: Czynniki takie jak ekspozycja na prątki gruźlicy środowiskowe (tzw. nietypowe) mogą wpływać na reakcję immunologiczną na szczepienie.
• Poziomu ekspozycji na gruźlicę: W regionach o niskiej zapadalności na gruźlicę ryzyko zachorowania jest mniejsze, co utrudnia precyzyjne określenie czasu trwania ochrony.

Dlatego stwierdzenie, że szczepienie BCG daje 20 lat ochrony, należy traktować ostrożnie. Wiele badań sugeruje, że ochrona może wygasać szybciej, szczególnie w kontekście gruźlicy płucnej u dorosłych.

Co po wygaśnięciu ochrony?

Po wygaśnięciu początkowej ochrony po szczepieniu BCG, osoba zaszczepiona nadal może być bardziej odporna na gruźlicę niż osoba nieszczepiona. Szczepienie BCG indukuje komórkową odpowiedź immunologiczną, która, choć osłabiona z czasem, może przyspieszyć i wzmocnić reakcję organizmu na ponowną ekspozycję na prątki gruźlicy. Można to porównać do “pamięci immunologicznej” – organizm zapamiętuje zagrożenie i reaguje szybciej i efektywniej, gdy się z nim ponownie spotka.

Czy szczepić ponownie?

Kwestia ponownego szczepienia BCG (tzw. rewakcynacji) jest kontrowersyjna. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) nie zaleca powszechnej rewakcynacji ze względu na brak przekonujących dowodów na jej skuteczność i ryzyko wystąpienia reakcji niepożądanych. Jednak w niektórych sytuacjach, np. u osób narażonych na wysokie ryzyko zakażenia gruźlicą, rewakcynacja może być brana pod uwagę po konsultacji z lekarzem.

Podsumowanie:

Szczepienie BCG jest cennym narzędziem w profilaktyce gruźlicy, szczególnie u dzieci. Jednak twierdzenie o 20-letniej ochronie po szczepieniu nastolatków jest uproszczeniem. Skuteczność szczepionki zależy od wielu czynników, a ochrona przed gruźlicą płucną u dorosłych jest mniej trwała. Konieczne są dalsze badania, aby lepiej zrozumieć mechanizmy odporności poszczepiennej i opracować skuteczniejsze strategie profilaktyki gruźlicy, takie jak nowe szczepionki. Kluczowe jest również skupienie się na wczesnym wykrywaniu i leczeniu gruźlicy, poprawie warunków sanitarnych i edukacji zdrowotnej.

#Gruźlica #Odporność #Szczepienie Bcg