Czy warto zbadać kortyzol?

Kortyzol: Czy warto sprawdzić, kiedy ciało woła o pomoc?

Kortyzol, potocznie nazywany hormonem stresu, odgrywa kluczową rolę w funkcjonowaniu organizmu. Reguluje nie tylko reakcję na stres, ale także wpływa na metabolizm, ciśnienie krwi, poziom glukozy, a nawet układ odpornościowy. Zbyt niski lub zbyt wysoki poziom kortyzolu może prowadzić do poważnych konsekwencji zdrowotnych. Ale czy badanie poziomu kortyzolu jest zawsze konieczne? I kiedy powinniśmy rozważyć jego wykonanie?

Kortyzol: Więcej niż tylko hormon stresu

Zanim przejdziemy do wskazań do badania, warto zrozumieć wszechstronną rolę kortyzolu. Jest on wytwarzany przez nadnercza w odpowiedzi na sygnały z mózgu. Jego funkcje obejmują:

• Mobilizacja energii: Kortyzol stymuluje uwalnianie glukozy z wątroby i mięśni, dostarczając energii w sytuacjach stresowych.
• Regulacja układu immunologicznego: W krótkotrwałym stresie kortyzol może wzmacniać odporność, ale długotrwałe narażenie na wysoki poziom osłabia ją, zwiększając podatność na infekcje.
• Utrzymanie ciśnienia krwi: Kortyzol wpływa na regulację ciśnienia krwi, zapobiegając jego spadkom.
• Wspomaganie reakcji “walcz lub uciekaj”: W sytuacjach zagrożenia kortyzol przygotowuje organizm do szybkiej reakcji poprzez zwiększenie czujności i energii.

Kiedy warto zbadać poziom kortyzolu? Symptomy alarmowe

Badanie poziomu kortyzolu jest uzasadnione, gdy obserwujemy objawy wskazujące na zaburzenia hormonalne związane z jego nadmiarem lub niedoborem. Należy pamiętać, że pojedynczy symptom nie musi od razu oznaczać problemu z kortyzolem, ale w połączeniu z innymi objawami, powinien skłonić do konsultacji z lekarzem.

Podejrzenie Zespołu Cushinga (Nadmiar kortyzolu):

• Przyrost masy ciała, szczególnie w okolicach brzucha i twarzy (tzw. “księżycowa twarz”).
• Osłabienie mięśni, szczególnie w kończynach.
• Cienka i krucha skóra, łatwo tworzące się siniaki.
• Rozstępy na skórze, szczególnie na brzuchu, udach i piersiach (charakterystyczne, czerwono-fioletowe rozstępy).
• Wysokie ciśnienie krwi.
• Podwyższony poziom cukru we krwi.
• Zaburzenia nastroju, drażliwość, depresja.
• U kobiet: zaburzenia miesiączkowania, nadmierne owłosienie (hirsutyzm).

Podejrzenie Choroby Addisona (Niedobór kortyzolu):

• Przewlekłe zmęczenie i osłabienie.
• Utrata apetytu i wagi.
• Bóle mięśni i stawów.
• Niskie ciśnienie krwi.
• Hiperpigmentacja skóry (ciemnienie skóry, szczególnie w miejscach narażonych na słońce, blizny, fałdy skórne).
• Nudności, wymioty, biegunka.
• Hipoglikemia (niski poziom cukru we krwi).
• Silne pragnienie soli.

Rodzaje badań kortyzolu i jak się do nich przygotować

Poziom kortyzolu można zbadać z krwi, moczu lub śliny. Wybór metody zależy od podejrzewanej przyczyny zaburzeń i decyzji lekarza.

• Badanie kortyzolu we krwi: Zazwyczaj pobierane rano, kiedy poziom kortyzolu jest najwyższy. Lekarz może zlecić kilka pobrań w ciągu dnia, aby ocenić dobowy rytm wydzielania kortyzolu.
• Badanie kortyzolu w moczu (dobowa zbiórka moczu): Mierzy całkowitą ilość kortyzolu wydalonego z moczem w ciągu 24 godzin.
• Badanie kortyzolu w ślinie: Wykonywane wieczorem, kiedy poziom kortyzolu powinien być najniższy. Jest to wygodna metoda, którą można wykonać w domu.

Przygotowując się do badania kortyzolu, należy poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, suplementach i ziołach, ponieważ mogą one wpływać na wynik badania. Ważne jest również unikanie stresu i intensywnego wysiłku fizycznego w dniu poprzedzającym badanie.

Podsumowanie: Kiedy warto zadać pytanie o kortyzol?

Badanie poziomu kortyzolu jest cennym narzędziem diagnostycznym, które może pomóc w identyfikacji zaburzeń hormonalnych i wdrożeniu odpowiedniego leczenia. Nie należy go jednak traktować jako rutynowego badania przesiewowego. Zwracajmy uwagę na symptomy, które mogą sugerować problemy z kortyzolem i nie wahajmy się skonsultować z lekarzem. Wczesna diagnoza i leczenie mogą zapobiec poważnym konsekwencjom zdrowotnym i poprawić jakość życia. Pamiętajmy, że kluczem jest wsłuchiwanie się w sygnały, które wysyła nam nasz organizm i traktowanie ich z należytą uwagą.

#Badanie #Kortyzol #Zdrowie