Jak urząd skarbowy sprawdza działalność nierejestrowaną?

Działalność nierejestrowana pod lupą fiskusa: Jak urząd skarbowy kontroluje Twoje “hobby z zarobkiem”?

Działalność nierejestrowana, nazywana też działalnością nierejestrową lub działalnością na próbę, zyskała popularność jako furtka do zarabiania bez konieczności zakładania pełnoprawnej firmy. Choć ustawa Prawo przedsiębiorców (tzw. Konstytucja biznesu) w pewnym stopniu osłania ją przed niektórymi obowiązkami, nie oznacza to, że pozostaje całkowicie poza zasięgiem fiskusa. Wręcz przeciwnie – urząd skarbowy, choć nie w oparciu o przepisy dotyczące przedsiębiorców, dysponuje narzędziami, by sprawdzić, czy osoby prowadzące działalność nierejestrowaną prawidłowo rozliczają się z podatków.

Granica swobody a obowiązek podatkowy – gdzie leży linia?

Działalność nierejestrowana, co do zasady, ma służyć przetestowaniu pomysłu na biznes, dorabianiu do pensji lub realizacji pasji bez obciążania się biurokracją. Kluczowym kryterium, które definiuje, czy dana aktywność kwalifikuje się jako nierejestrowana, jest limit przychodów. Obecnie (stan na jesień 2023) limit ten, aktualizowany co roku, wynosi połowę minimalnego wynagrodzenia. Przekroczenie tego progu obliguje do zarejestrowania działalności gospodarczej.

Jednak nawet jeśli nie przekraczasz limitu, nie oznacza to automatycznego zwolnienia z obowiązków względem urzędu skarbowego. Podstawowym celem kontroli US w przypadku działalności nierejestrowanej jest weryfikacja, czy prowadzący działalność poprawnie rozlicza podatek dochodowy (PIT) i, w niektórych przypadkach, podatek od towarów i usług (VAT).

Jak urząd skarbowy wkracza do akcji?

Urząd skarbowy, zamiast koncentrować się na aspektach formalnych działalności gospodarczej, skupia się na przestrzeganiu przepisów podatkowych. Instrumentami, które wykorzystuje, są przede wszystkim:

• Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT): Osoba prowadząca działalność nierejestrowaną ma obowiązek wykazywać przychody z tej działalności i opłacać podatek PIT na zasadach ogólnych (skala podatkowa) lub ryczałtu (jeśli spełnia określone warunki). Kontrola skupia się na sprawdzeniu, czy przychody są prawidłowo deklarowane i czy podatek jest prawidłowo obliczany i odprowadzany.
• Ustawa o podatku od towarów i usług (VAT): Działalność nierejestrowana z reguły korzysta ze zwolnienia z VAT. Niemniej jednak, w pewnych sytuacjach, przekroczenie określonego limitu obrotu może skutkować koniecznością rejestracji jako podatnik VAT. Urząd skarbowy będzie sprawdzał, czy osoba prowadząca działalność nierejestrowaną faktycznie spełnia warunki zwolnienia z VAT i czy nie powinna być zarejestrowana jako podatnik VAT.
• Ordynacja podatkowa: Ten akt prawny daje urzędowi skarbowemu szerokie uprawnienia do prowadzenia postępowań kontrolnych. Na jego podstawie US może żądać wyjaśnień, dokumentów (np. faktur, rachunków, umów), a nawet przeprowadzić kontrolę w miejscu prowadzenia działalności (jeśli np. działalność jest prowadzona w wynajmowanym lokalu).

Skąd urząd skarbowy wie o Twojej działalności nierejestrowanej?

Źródła informacji dla urzędu skarbowego mogą być różnorodne. Najczęściej są to:

• Donosy: Niestety, to częste źródło informacji. Konkurencja lub niezadowoleni klienci mogą zgłosić podejrzenie o prowadzenie niezarejestrowanej działalności.
• Analiza danych: Urząd skarbowy ma dostęp do różnych baz danych (np. baz ZUS, KRUS, CEIDG). Analizując te dane, może wykryć osoby, które prowadzą działalność zarobkową, ale nie są zarejestrowane.
• Kontrola krzyżowa: Kontrola podatkowa u kontrahenta, który współpracuje z osobą prowadzącą działalność nierejestrowaną, może ujawnić faktury i rachunki wystawiane przez osobę niezarejestrowaną.
• Działania w Internecie: Urzędy skarbowe coraz częściej monitorują media społecznościowe i platformy sprzedażowe w poszukiwaniu osób, które oferują towary lub usługi bez rejestracji działalności.

Jak się przygotować na kontrolę?

Przede wszystkim, prowadząc działalność nierejestrowaną, należy rzetelnie ewidencjonować przychody i koszty. Nawet prosta ewidencja w arkuszu kalkulacyjnym lub zeszycie wystarczy. Ważne jest, aby móc udokumentować źródło przychodów (np. kopie faktur lub rachunków wystawianych klientom) oraz wysokość kosztów (np. faktury za materiały, narzędzia).

W przypadku otrzymania wezwania z urzędu skarbowego, nie należy panikować, tylko spokojnie przygotować wymagane dokumenty i udzielić rzetelnych wyjaśnień. W razie wątpliwości warto skonsultować się z księgowym lub doradcą podatkowym.

Podsumowanie

Działalność nierejestrowana, choć uproszczona, nie jest synonimem braku obowiązków podatkowych. Urząd skarbowy dysponuje narzędziami, by zweryfikować, czy osoby prowadzące taką działalność prawidłowo rozliczają się z podatków. Rzetelne ewidencjonowanie przychodów i kosztów oraz terminowe składanie deklaracji podatkowych to klucz do uniknięcia problemów z fiskusem. Pamiętaj, że transparentność i uczciwość to najlepsza strategia, nawet w “hobby z zarobkiem”.

#Działalność Nieresjestrowana #Kontrola Fiskalna #Urząd Skarbowy