Jakich polskich słów nie należy używać w Chorwacji?

Językowa Mina w Chorwacji: “Szukam” i inne pułapki polsko-chorwackiej homonimii

Planując wycieczkę do Chorwacji, z pewnością przygotowujesz się do podziwiania malowniczych krajobrazów, delektowania się lokalną kuchnią i chłonięcia słonecznej atmosfery. Jednak poza mapą i przewodnikiem, warto zapakować do walizki także szczyptę wiedzy językoznawczej, aby uniknąć potencjalnie krępujących sytuacji. Okazuje się, że niektóre polskie słowa, na pozór niewinne, mogą wywołać w Chorwacji zupełnie inne reakcje, niż zamierzamy.

Najbardziej znanym przykładem jest słowo “szukam”. W języku polskim oznacza poszukiwanie czegoś lub kogoś. W chorwackim, słowo brzmiące niemal identycznie – “šukat” – ma konotacje wyraźnie seksualne i oznacza akt kopulacji. Wyobraźmy sobie turystę, który na chorwackim targu głośno woła: “Szukam najlepszych pomidorów!”. Reakcja otoczenia mogłaby być co najmniej zaskakująca.

Dlatego, aby uniknąć nieporozumień i potencjalnie zawstydzających sytuacji, warto zastąpić “szukam” bardziej neutralnymi wyrażeniami. Najbezpieczniejszym zamiennikiem jest chorwackie słowo “tražim”, które również oznacza poszukiwanie. Można również skonkretyzować, czego dokładnie poszukujemy. Zamiast mówić “Szukam dobrej restauracji”, powiedzmy “Gdzie jest dobra restauracja?” (Gdje je dobar restoran?) lub “Chcę znaleźć dobrą restaurację” (Želim naći dobar restoran).

Ta anegdota o słowie “szukam” to tylko wierzchołek góry lodowej. Języki słowiańskie, choć pokrewne, kryją w sobie wiele pułapek homonimii, czyli sytuacji, w których słowa brzmią podobnie, ale mają zupełnie inne znaczenia. Niestety, nie istnieje żadna kompletna lista takich pułapek, a odkrywanie ich to często proces empiryczny.

Co zatem można zrobić, aby zminimalizować ryzyko językowej gafy? Oto kilka wskazówek:

• Zanim coś powiesz, zastanów się. Czy brzmi to tak samo, jak coś innego, co mogłoby być niestosowne?
• Obserwuj reakcje. Jeśli zauważysz konsternację lub zdziwienie na twarzach rozmówców, prawdopodobnie powiedziałeś coś nie tak, jak powinieneś.
• Nie bój się pytać! Jeśli masz wątpliwości co do znaczenia jakiegoś słowa lub wyrażenia, zapytaj. Chorwaci zazwyczaj są bardzo pomocni i chętni do wyjaśnień.
• Skorzystaj z pomocy tłumacza. Aplikacje tłumaczące mogą być przydatne, ale nie polegaj na nich bezgranicznie. Czasem tłumaczenia bywają niedokładne lub nie uwzględniają kontekstu kulturowego.
• Naucz się podstawowych zwrotów grzecznościowych. Zwracanie się do ludzi z szacunkiem, nawet w nieznanym języku, jest zawsze mile widziane.

Pamiętajmy, że język to nie tylko narzędzie komunikacji, ale także element kultury. Szanując język i obyczaje kraju, który odwiedzamy, budujemy pozytywny wizerunek turysty i unikamy niepotrzebnych nieporozumień. Uczmy się więc, pytajmy i bądźmy świadomi potencjalnych pułapek językowych, aby w pełni cieszyć się urokiem chorwackiej przygody. A przede wszystkim, zamiast “szukać” kłopotów, “trażmy” niezapomnianych wrażeń!