Kto dziedziczy raka trzustki?

Rak trzustki w rodzinie: Dziedzictwo genów czy zbieg okoliczności?

Rak trzustki, choć wciąż stosunkowo rzadki, budzi powszechny lęk. Jego agresywny charakter i często późne wykrycie sprawiają, że wczesna diagnoza jest kluczowa dla rokowania. Coraz więcej mówi się o wpływie genów na rozwój tej choroby. Czy rzeczywiście rak trzustki jest dziedziczny? A jeśli tak, to jakie kroki należy podjąć, aby zminimalizować ryzyko?

Rodzinny rak trzustki – ciemna strona genetyki

Choć większość przypadków raka trzustki powstaje sporadycznie, czyli bez wyraźnego związku z historią rodzinną, istnieje wyraźna korelacja między obecnością choroby u bliskich krewnych a zwiększonym ryzykiem zachorowania. Mówimy wtedy o tzw. rodzinnym raku trzustki.

Badania wskazują, że osoby, w których rodzinie przynajmniej dwóch bliskich krewnych (np. rodzice, rodzeństwo, dzieci) chorowało na raka trzustki, są obciążone ryzykiem niemal dwudziestokrotnie większym niż reszta populacji. To alarmujący wynik, który podkreśla istotę świadomości genetycznego obciążenia i potencjalnych działań profilaktycznych.

Dlaczego to się dzieje?

Odpowiedź leży w mutacjach genetycznych. Naukowcy zidentyfikowali szereg genów, których mutacje mogą zwiększać podatność na raka trzustki. Do najważniejszych należą geny związane z naprawą DNA, takie jak:

• BRCA1 i BRCA2: Geny znane z związku z rakiem piersi i jajnika, ale również podnoszące ryzyko raka trzustki.
• PALB2: Partner BRCA2, również uczestniczący w naprawie DNA.
• ATM: Zaangażowany w reakcję na uszkodzenia DNA.
• STK11: Gen związany z zespołem Peutza-Jeghersa, w którym występuje zwiększone ryzyko rozwoju raka trzustki.

Mutacje w tych genach mogą osłabiać mechanizmy obronne organizmu, zwiększając podatność na uszkodzenia DNA prowadzące do rozwoju nowotworu. Należy jednak pamiętać, że posiadanie mutacji w jednym z tych genów nie oznacza automatycznie zachorowania na raka trzustki. Oznacza jedynie podwyższone ryzyko.

Co zrobić, gdy obciążenie genetyczne jest wysokie?

Osoby z historią rodzinną raka trzustki powinny przede wszystkim:

• Skonsultować się z lekarzem genetykiem: Wizyta u specjalisty pozwoli na ocenę ryzyka i rozważenie wykonania badań genetycznych.
• Rozważyć badania przesiewowe: U osób z wysokim ryzykiem (np. obecność mutacji w genach predysponujących) mogą być wskazane regularne badania obrazowe (np. endosonografia) mające na celu wczesne wykrycie zmian w trzustce.
• Prowadzić zdrowy tryb życia: Unikanie palenia tytoniu, utrzymanie prawidłowej wagi, zdrowa dieta bogata w warzywa i owoce oraz regularna aktywność fizyczna to czynniki, które mogą pomóc w redukcji ryzyka.
• Być czujnym na objawy: Wczesne symptomy raka trzustki (np. bóle brzucha, utrata apetytu, żółtaczka) powinny być jak najszybciej skonsultowane z lekarzem.

Podsumowanie

Ryzyko zachorowania na raka trzustki jest złożone i zależy od wielu czynników, w tym od genetyki. Świadomość historii rodzinnej i potencjalnego obciążenia genetycznego jest kluczowa dla podjęcia odpowiednich kroków profilaktycznych. Wczesna diagnostyka i zdrowy tryb życia mogą znacząco wpłynąć na rokowanie w przypadku tej groźnej choroby. Pamiętajmy, że wiedza to potęga, a regularne badania i konsultacje ze specjalistami mogą uratować życie.

#Genetyka #Rak #Trzustka