Kiedy zleca się badanie kortyzolu?

Kortyzol – kiedy analiza poziomu staje się niezbędna? Nie tylko przy podejrzeniu zespołu Cushinga.

Kortyzol, często nazywany “hormonem stresu”, odgrywa kluczową rolę w wielu procesach zachodzących w naszym organizmie. Wpływa na metabolizm glukozy, reguluje ciśnienie krwi, a także moduluje reakcję immunologiczną. Zbyt wysoki lub zbyt niski poziom kortyzolu może prowadzić do poważnych zaburzeń, dlatego w pewnych sytuacjach lekarz decyduje o konieczności jego zbadania. Chociaż podejrzenie zespołu Cushinga jest jednym z najczęstszych powodów, to spektrum wskazań do oznaczenia poziomu kortyzolu jest znacznie szersze.

Zespół Cushinga – punkt wyjścia, ale nie jedyny powód

Rzeczywiście, objawy takie jak otyłość centralna (charakteryzująca się gromadzeniem tłuszczu w okolicy brzucha i karku), tzw. “księżycowa twarz”, rozstępy na skórze (zwłaszcza fioletowe), nadciśnienie tętnicze, osłabienie mięśni, a także problemy z gojeniem ran mogą sugerować zespół Cushinga. W takim przypadku badanie kortyzolu jest kluczowe w procesie diagnostycznym, który obejmuje również wywiad lekarski, analizę objawów oraz dodatkowe testy, takie jak test hamowania deksametazonem czy dobowe badanie moczu na obecność wolnego kortyzolu.

Kiedy jeszcze warto sprawdzić poziom kortyzolu?

Jednak zespół Cushinga to nie jedyna sytuacja, w której zleca się badanie kortyzolu. Inne wskazania obejmują:

• Choroba Addisona (pierwotna niedoczynność kory nadnerczy): Charakteryzuje się niedostateczną produkcją kortyzolu i aldosteronu. Objawy mogą obejmować przewlekłe zmęczenie, osłabienie, utratę apetytu, nudności, ciemnienie skóry (hiperpigmentacja) oraz niskie ciśnienie krwi.
• Wtórna niedoczynność kory nadnerczy: Spowodowana problemami z przysadką mózgową, która reguluje produkcję hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), stymulującego nadnercza do produkcji kortyzolu. Objawy są podobne do choroby Addisona, ale hiperpigmentacja jest zazwyczaj mniej nasilona.
• Podejrzenie wrodzonego przerostu nadnerczy (CAH): Grupa zaburzeń genetycznych, które wpływają na produkcję hormonów przez nadnercza, w tym kortyzolu.
• Ocena wpływu przewlekłego stresu na organizm: Długotrwały stres może prowadzić do zmian w wydzielaniu kortyzolu, wpływając na układ odpornościowy, metabolizm i zdrowie psychiczne.
• Monitorowanie leczenia kortykosteroidami: U pacjentów przyjmujących sterydy doustne lub w zastrzykach, regularne badania kortyzolu mogą pomóc w monitorowaniu wpływu leku na naturalną produkcję hormonu przez nadnercza.
• Niekontrolowane nadciśnienie tętnicze: Kortyzol wpływa na ciśnienie krwi, a jego nieprawidłowy poziom może przyczyniać się do jego wzrostu.
• Niepłodność: U kobiet z zaburzeniami hormonalnymi, w tym z nieprawidłowym poziomem kortyzolu, mogą występować problemy z zajściem w ciążę.
• Zespół policystycznych jajników (PCOS): U kobiet z PCOS często obserwuje się podwyższony poziom androgenów, co może wpływać na poziom kortyzolu.

Badanie kortyzolu – o czym pamiętać?

Badanie kortyzolu zazwyczaj wykonuje się z krwi pobranej z żyły. Ważne jest, aby poinformować lekarza o wszystkich przyjmowanych lekach, ponieważ niektóre z nich mogą wpływać na wynik badania. Ponadto, wyniki mogą być interpretowane w zależności od pory dnia, ponieważ poziom kortyzolu naturalnie zmienia się w ciągu dnia. Zazwyczaj najwyższy jest rano, a najniższy wieczorem. Dlatego często lekarz zleca badanie kortyzolu rano i wieczorem, aby ocenić jego rytm dobowy.

Podsumowując, badanie poziomu kortyzolu jest cennym narzędziem diagnostycznym, które pomaga w identyfikacji i leczeniu wielu różnych schorzeń. Choć zespół Cushinga jest często wymieniany jako główny powód zlecenia tego badania, to jego zastosowanie jest znacznie szersze i obejmuje również podejrzenie niedoczynności kory nadnerczy, monitorowanie leczenia kortykosteroidami, ocenę wpływu stresu na organizm i wiele innych sytuacji klinicznych. W przypadku jakichkolwiek niepokojących objawów, należy skonsultować się z lekarzem, który oceni, czy badanie kortyzolu jest w danym przypadku wskazane.

#Kiedy Badać #Kortyzoł Badanie #Stres Objawy