Jak lekarz rozpoznaje krztusiec?

Rozpoznawanie krztuśca: więcej niż tylko wymaz z gardła

Krztusiec, zwany także kokluszem, to wysoce zaraźliwa choroba dróg oddechowych wywoływana przez bakterię Bordetella pertussis. Jego charakterystycznym objawem jest napadowy, duszący kaszel, często zakończony “pianiem koguta” – głośnym, świszczącym wdechem. Chociaż diagnoza może wydawać się prosta, opiera się na wielu czynnikach, a sam proces diagnostyczny ewoluuje wraz z postępem choroby. Nie ogranicza się jedynie do pobrania wymazu z gardła, a lekarz musi wziąć pod uwagę szereg aspektów, by postawić prawidłową diagnozę.

W początkowym stadium choroby, gdy kaszel utrzymuje się do około trzech tygodni, rzeczywiście “złotym standardem” jest badanie mikrobiologiczne wymazu z nosogardzieli. Pobrany materiał poddawany jest hodowli bakteriologicznej, która pozwala na identyfikację Bordetella pertussis. Należy jednak pamiętać, że skuteczność tej metody maleje z czasem trwania infekcji. Już po kilku tygodniach bakterie mogą być trudne do wykrycia w wymazie, mimo że chory nadal zakaża.

W późniejszym etapie choroby, gdy wymaz z gardła może dać wynik fałszywie ujemny, diagnostyka opiera się na badaniach serologicznych, czyli badaniu krwi. Poszukuje się w niej specyficznych przeciwciał klasy IgG przeciwko toksynie krztuścowej (PT) oraz innym antygenom Bordetella pertussis, takim jak filament hemaglutyniny (FHA) czy pertaktyna (PRN). Poziom tych przeciwciał wzrasta wraz z rozwojem choroby, co pozwala na retrospektywne potwierdzenie infekcji.

Warto podkreślić, że interpretacja wyników badań serologicznych wymaga doświadczenia i uwzględnienia statusu immunizacyjnego pacjenta. Osoby zaszczepione mogą mieć podwyższony poziom przeciwciał IgG, co niekoniecznie oznacza aktywną infekcję. W takich przypadkach istotna jest dynamika zmian poziomu przeciwciał – znaczący wzrost w kolejnych badaniach może sugerować aktualne zakażenie.

Oprócz badań laboratoryjnych, lekarz bierze pod uwagę obraz kliniczny choroby, czyli charakterystyczne objawy, takie jak napady kaszlu, “pianie koguta”, wymioty po kaszlu, a także czas trwania i intensywność dolegliwości. Ważne są również informacje o kontakcie z osobami chorymi na krztusiec.

Podsumowując, diagnoza krztuśca to proces wymagający holistycznego podejścia. Lekarz, opierając się na badaniach laboratoryjnych (wymaz z gardła, badanie krwi), objawach klinicznych oraz wywiadzie epidemiologicznym, może postawić trafną diagnozę i wdrożyć odpowiednie leczenie.