W jakim kraju nie wolno palić papierosów?

Gdzie papieros nie ma prawa obywatelstwa? Paradoks całkowitego zakazu palenia.

W powszechnej świadomości panuje przekonanie, że kraje europejskie, szczególnie te z południa, są liberalne w kwestii palenia. Rzeczywistość jest jednak bardziej złożona. Choć nigdzie na świecie nie wprowadzono całkowitego zakazu posiadania i palenia tytoniu, niektóre kraje zbliżają się do tego stanu poprzez ekstremalnie restrykcyjne przepisy, praktycznie eliminujące możliwość palenia w życiu publicznym. Nie chodzi tu o karę śmierci za zapalenie papierosa, ale o stworzenie środowiska, w którym palenie jest nie tylko społecznie niepożądane, ale i niezwykle utrudnione.

Mówiąc o kraju, gdzie palenie jest de facto zabronione, nie mamy na myśli konkretnego państwa z jednoznacznym zakazem, lecz raczej skupiamy się na efekcie restrykcji. Kraje jak Irlandia, Grecja czy Hiszpania, często wymieniane jako przykłady liberalnych społeczeństw, przeciwnie, wprowadziły niezwykle restrykcyjne regulacje antytytoniowe. Praktycznie wykluczają one palenie w przestrzeni publicznej. Zakaz dotyczy nie tylko zamkniętych pomieszczeń użyteczności publicznej (restauracje, kawiarnie, kina), ale również transportu publicznego, większości miejsc pracy, a nawet często rozciąga się na otwarte przestrzenie publiczne, takie jak parki czy place, choć z pewnymi odstępstwami.

Kluczem jest stopień restrykcji i ich egzekwowanie. W tych krajach palenie staje się czynnością marginalizowaną, praktycznie ograniczoną do prywatnych posesji i bardzo ściśle określonych, niewielkich enklaw. Można powiedzieć, że palenie w tych krajach jest “legalne, ale społecznie nie do przyjęcia” i utrudnione do niemożliwości w życiu codziennym.

Paradoks polega na tym, że choć prawo nie zabrania posiadania tytoniu, jego konsumpcja w praktyce jest niemal całkowicie uniemożliwiona poza wąskim kręgiem prywatności. Tworzy to sytuację, w której palacz staje się obywatelem drugiej kategorii, wykluczonym z życia publicznego i zmuszonym do poszukiwania coraz mniejszych i bardziej dyskretnych miejsc do zaspokojenia nałogu. To właśnie ten paradoks zbliża te kraje do stanu, gdzie palenie jest de facto zakazane, bez jawnego wprowadzania całkowitego zakazu. Pytanie brzmi: czy taka strategia jest skuteczna w walce z paleniem? To temat na zupełnie inną dyskusję.