Dlaczego spirytus nie ma 100%?

Dlaczego spirytus nie ma 100%? Tajemnica azeotropu etanol-woda

Czysty, stuprocentowy alkohol etylowy – marzenie alchemików i pragnienie wielu eksperymentatorów. Mimo że destylacja pozwala na znaczne zwiększenie stężenia etanolu w roztworze wodnym, natrafiamy na pewną barierę, której pokonanie wymaga zaawansowanych metod. Tą barierą jest zjawisko azeotropii.

Wiele osób uważa, że wielokrotna destylacja pozwoli na uzyskanie czystego, stuprocentowego spirytusu. Niestety, to błędne przekonanie. Destylacja opiera się na różnicy temperatur wrzenia poszczególnych składników mieszaniny. Etanol wrze w temperaturze 78,4°C, a woda w 100°C. Wydawałoby się, że podgrzewając roztwór, najpierw odparuje etanol, a później woda. Rzeczywistość jest jednak bardziej skomplikowana.

Etanol i woda tworzą tzw. azeotrop – mieszaninę o stałym składzie, która wrze w temperaturze niższej niż temperatura wrzenia każdego z jej składników osobno. W przypadku azeotropu etanol-woda, proporcje te wynoszą około 95% etanolu i 5% wody, a temperatura wrzenia wynosi około 78,1°C.

Oznacza to, że podczas destylacji roztworu etanolu i wody, w pewnym momencie zaczyna wrzeć nie czysty etanol, a właśnie azeotrop o stężeniu około 95%. Dalsze podgrzewanie nie zmieni składu par, a jedynie będzie prowadzić do odparowywania mieszaniny w tych właśnie proporcjach. Dlatego też, stosując samą destylację, niemożliwe jest uzyskanie stężenia etanolu wyższego niż około 95%.

Skąd bierze się to zjawisko? Przyczyna leży w specyficznych oddziaływaniach międzycząsteczkowych etanolu i wody, głównie w wiązaniach wodorowych. W roztworze azeotropowym, siły te są na tyle silne, że uniemożliwiają rozdzielenie składników poprzez prostą destylację.

Aby uzyskać etanol o wyższym stężeniu, konieczne jest zastosowanie innych metod, takich jak:

• Destylacja azeotropowa: Dodanie do mieszaniny trzeciego składnika, który zmienia właściwości azeotropu, umożliwiając dalsze rozdzielenie etanolu i wody.
• Adsorpcja: Wykorzystanie substancji adsorbujących, które selektywnie wiążą wodę, pozostawiając czystszy etanol.
• Sita molekularne: Zastosowanie materiałów o porach o ściśle określonej wielkości, które przepuszczają cząsteczki wody, a zatrzymują większe cząsteczki etanolu.

Podsumowując, ograniczenie stężenia etanolu w spirytusie do około 95% wynika z zjawiska azeotropii, a nie z niedoskonałości procesu destylacji. Uzyskanie czystego, stuprocentowego etanolu wymaga zastosowania bardziej zaawansowanych i kosztownych metod.

#Alkohol #Procenty #Spirytus