Co zaliczamy do psychoz?

Psychoza: Kiedy rzeczywistość staje się obca – co zaliczamy do tego stanu?

Psychoza to termin, który budzi lęk i niepokój, często owiany mgłą niezrozumienia. Nie jest to jednostka chorobowa sama w sobie, a raczej zbiór objawów świadczących o poważnych zaburzeniach psychicznych. Kluczowym elementem definiującym psychozę jest utrata kontaktu z rzeczywistością, a to przekłada się na funkcjonowanie osoby w wielu aspektach życia.

Artykuł ten ma na celu przybliżenie, co konkretnie zaliczamy do psychozy, wykraczając poza utarte schematy i stereotypy.

Kluczowe objawy psychozy: fundament rozpadu rzeczywistości

W centrum psychozy stoją trzy podstawowe symptomy, które często występują razem, choć mogą pojawiać się również osobno:

• Urojenia: To fałszywe, niezachwiane przekonania, odporne na argumenty i dowody. Nie wynikają one z kontekstu kulturowego danej osoby i są dla niej absolutną prawdą. Urojenia mogą przyjmować różne formy:

  • Urojenia prześladowcze: Przekonanie o byciu śledzonym, oszukiwanym, nękanym.
  • Urojenia wielkościowe: Wiara w posiadanie nadzwyczajnych zdolności, mocy lub statusu.
  • Urojenia ksobne: Przekonanie, że codzienne wydarzenia, rozmowy, czy komunikaty medialne odnoszą się bezpośrednio do osoby dotkniętej psychozą.
  • Urojenia oddziaływania: Wiara, że myśli i działania osoby są kontrolowane przez siły zewnętrzne.

• Myślenie dezorganizacyjne: To zaburzenia w procesie myślenia, prowadzące do trudności z logicznym wyrażaniem się i tworzeniem spójnych myśli. Mogą objawiać się:

  • Rozkojarzeniem: Przeskakiwanie z tematu na temat, brak związku między wypowiedziami.
  • Słowotwórstwem: Tworzenie i używanie nowych, niezrozumiałych słów.
  • Blokowaniem myśli: Nagłe przerwanie wypowiedzi z powodu “braku myśli”.

• Halucynacje: To fałszywe doznania zmysłowe, które pojawiają się bez zewnętrznego bodźca. Najczęściej spotykane są:

  • Halucynacje słuchowe: Słyszenie głosów, które komentują zachowanie, grożą, lub wydają polecenia.
  • Halucynacje wzrokowe: Widzenie osób, przedmiotów, lub scen, które nie istnieją.
  • Rzadziej występujące halucynacje: Węchowe (odczuwanie nieprzyjemnych zapachów), smakowe (odczuwanie dziwnych smaków), dotykowe (odczuwanie mrowienia, bólu, lub dotyku).

Co jeszcze zaliczamy do psychozy? Kontekst i spektrum objawów

Oprócz wymienionych symptomów, psychozie towarzyszą często:

• Zaburzenia afektu: Spłycenie emocjonalne (brak reakcji emocjonalnych), niedostosowanie emocji do sytuacji (śmiech w sytuacjach smutnych).
• Apatia i brak motywacji: Utrata zainteresowania aktywnościami, zaniedbywanie obowiązków.
• Zaburzenia zachowania: Agresja, pobudzenie, dziwaczne zachowania.
• Zaburzenia poznawcze: Problemy z koncentracją, pamięcią, planowaniem.
• Depersonalizacja i derealizacja: Poczucie odrealnienia, oderwania od własnego ciała lub otoczenia.

Przyczyny psychozy: Złożona układanka czynników

Psychoza nie ma jednej, konkretnej przyczyny. Najczęściej jest wynikiem kombinacji czynników genetycznych, biologicznych (np. zaburzenia w funkcjonowaniu neuroprzekaźników w mózgu), środowiskowych (np. stres, traumatyczne doświadczenia) oraz uzależnień (szczególnie od substancji psychoaktywnych).

Diagnoza i leczenie: Klucz do poprawy jakości życia

Ważne jest podkreślenie, że psychoza to nie wyrok. Wczesne rozpoznanie i odpowiednie leczenie (farmakoterapia, psychoterapia, wsparcie społeczne) mogą znacząco poprawić jakość życia osoby dotkniętej psychozą i pomóc jej w powrocie do funkcjonowania w społeczeństwie.

Do psychoz zaliczamy stany związane z:

• Schizofrenią: To przewlekła choroba psychiczna charakteryzująca się występowaniem objawów pozytywnych (urojenia, halucynacje, dezorganizacja myślenia) i negatywnych (apatia, spłycenie emocjonalne, brak motywacji).
• Zaburzeniami schizoafektywnymi: Kombinacja objawów schizofrenii i zaburzeń nastroju (depresji lub manii).
• Zaburzeniami urojeniowymi: Charakteryzują się występowaniem uporczywych urojeń, przy zachowaniu względnie normalnego funkcjonowania w innych obszarach życia.
• Psychozą reaktywną: Psychoza wywołana silnym stresem lub traumatycznym wydarzeniem.
• Psychozą organiczną: Psychoza wynikająca z uszkodzenia mózgu, np. w wyniku urazu, choroby neurologicznej, lub zatrucia.
• Psychozą poporodową: Psychoza, która rozwija się po porodzie.
• Psychozą indukowaną substancjami: Psychoza wywołana zażywaniem narkotyków, alkoholu, lub niektórych leków.

Podsumowanie

Psychoza to skomplikowany stan, który manifestuje się poprzez szereg objawów, w tym urojenia, halucynacje i dezorganizację myślenia. Wpływa na percepcję rzeczywistości, funkcjonowanie społeczne i zawodowe. Kluczowe jest zrozumienie, że psychoza to nie wyrok, a wczesna diagnoza i leczenie mogą znacząco poprawić jakość życia osób dotkniętych tym zaburzeniem. Ważne jest również obalanie mitów i walka ze stygmatyzacją osób chorujących psychicznie. Wiedza na temat psychozy jest pierwszym krokiem do budowania społeczeństwa bardziej świadomego i wspierającego osoby doświadczające trudności psychicznych.

#Psychozy Objawy #Schizofrenia #Urojenia Halucynacje