Przy jakich chorobach występują duszności?

Duszność: Sygnał ostrzegawczy organizmu – kiedy powinna nas zaniepokoić?

Duszność, odczuwana jako trudność w oddychaniu, uczucie braku powietrza lub “ciężar” w klatce piersiowej, to objaw, którego nigdy nie powinniśmy lekceważyć. Może być efektem krótkotrwałego wysiłku fizycznego, ale jeśli pojawia się nagle, nasila się lub towarzyszą mu inne symptomy, staje się istotnym sygnałem ostrzegawczym, wskazującym na potencjalne problemy zdrowotne. Choć duszność jest często kojarzona z chorobami układu oddechowego, jej przyczyny mogą być zaskakująco różnorodne i dotyczyć również innych układów.

Układ oddechowy – najczęstszy winowajca:

Bez wątpienia, choroby układu oddechowego stanowią najczęstszą przyczynę duszności. Wśród nich szczególnie wyróżniają się:

• Przewlekła Obturacyjna Choroba Płuc (POChP): Ta postępująca choroba, najczęściej spowodowana paleniem tytoniu, prowadzi do zwężenia dróg oddechowych i utrudnia przepływ powietrza. Duszność w POChP nasila się stopniowo i towarzyszy jej przewlekły kaszel z odkrztuszaniem.

• Astma: Charakteryzująca się napadami duszności, świszczącego oddechu i kaszlu, astma to choroba zapalna dróg oddechowych, w której dochodzi do ich skurczu pod wpływem różnych czynników wyzwalających, takich jak alergeny, wysiłek fizyczny czy stres.

• Zapalenie Płuc: Infekcja tkanki płucnej, najczęściej bakteryjna lub wirusowa, powoduje stan zapalny i gromadzenie się płynu w pęcherzykach płucnych, utrudniając wymianę gazową. Duszności w zapaleniu płuc towarzyszy gorączka, kaszel z odkrztuszaniem plwociny, a czasem bóle w klatce piersiowej.

• Rozstrzenie Oskrzeli: Trwałe rozszerzenie oskrzeli, spowodowane uszkodzeniem ich ścian, prowadzi do zalegania śluzu i częstych infekcji. Duszność w rozstrzeniach oskrzeli jest zazwyczaj przewlekła i nasila się podczas infekcji.

• Zwłóknienie Płuc: Postępujące bliznowacenie tkanki płucnej utrudnia jej rozprężanie i wymianę gazową. Duszność w zwłóknieniu płuc nasila się stopniowo i towarzyszy jej suchy kaszel.

• Odma Opłucnowa: Nagromadzenie powietrza w jamie opłucnej, otaczającej płuca, powoduje zapadnięcie się płuca i utrudnia oddychanie. Odma opłucnowa może być spowodowana urazem, chorobą płuc lub występować spontanicznie.

• Zatorowość Płucna: Zablokowanie tętnicy płucnej przez skrzep krwi, najczęściej pochodzący z żył głębokich nóg, powoduje nagłe pogorszenie ukrwienia płuc i gwałtowną duszność. Zatorowości płucnej często towarzyszy ból w klatce piersiowej, kaszel, a czasem krwioplucie.

Poza układ oddechowy – inne potencjalne przyczyny:

Oprócz chorób układu oddechowego, duszność może być objawem schorzeń innych układów, w tym:

• Choroby Serca: Niewydolność serca, wady zastawek, choroba wieńcowa – wszystkie te stany mogą prowadzić do zastoju krwi w płucach i powodować duszność, szczególnie podczas wysiłku lub w pozycji leżącej.

• Anemia: Niedokrwistość, czyli niedobór czerwonych krwinek transportujących tlen, prowadzi do niedotlenienia tkanek i wywołuje uczucie duszności.

• Zaburzenia Metaboliczne: Kwasica metaboliczna, np. w przebiegu cukrzycy, może powodować przyspieszony i głęboki oddech, odczuwany jako duszność.

• Zaburzenia Psychiczne: Napady paniki i stany lękowe często objawiają się uczuciem duszności, które bywa trudne do odróżnienia od duszności organicznej.

• Otyłość: Nadwaga i otyłość mogą prowadzić do obciążenia układu oddechowego i utrudniać oddychanie, zwłaszcza podczas wysiłku.

Kiedy szukać pomocy?

Niezależnie od przyczyny, duszność zawsze wymaga diagnostyki lekarskiej. Szczególnie niepokojące są:

• Nagła duszność, która pojawiła się po raz pierwszy w życiu.
• Duszność nasilająca się stopniowo.
• Duszność towarzysząca bólowi w klatce piersiowej, zawrotom głowy, omdleniom, obrzękom nóg, gorączce, kaszlowi, krwiopluciu.
• Duszność utrudniająca codzienne funkcjonowanie.

Lekarz, po przeprowadzeniu wywiadu i badania fizykalnego, może zlecić dodatkowe badania, takie jak RTG klatki piersiowej, EKG, spirometria, gazometria krwi tętniczej czy morfologia krwi, aby ustalić przyczynę duszności i wdrożyć odpowiednie leczenie. Nie lekceważmy duszności – im szybciej zostanie zdiagnozowana przyczyna, tym większa szansa na skuteczne leczenie i poprawę komfortu życia. Pamiętajmy, że duszność to sygnał, którego nasz organizm wysyła, aby nas ostrzec – posłuchajmy go!