Ile jest zaburzeń osobowości?

Osobowość w labiryncie: Ile jest zaburzeń i jak się w tym wszystkim odnaleźć?

Zaburzenia osobowości to temat, który spowija gęsta mgła niezrozumienia i stygmatyzacji. Często sprowadzane do stereotypów, w rzeczywistości stanowią złożony i zróżnicowany obszar psychiatrii. Próba precyzyjnego określenia, “ile ich jest” przypomina liczenie gwiazd na nocnym niebie – mnogość odcieni i subtelnych różnic sprawia, że jednoznaczna odpowiedź jest niemal niemożliwa.

Nie ma jednej, magicznej liczby. Liczba “zaburzeń osobowości” zależy od systemu klasyfikacyjnego, który przyjmiemy. Dwa najpopularniejsze systemy, DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) oraz ICD (International Classification of Diseases), oferują nieco inne perspektywy.

DSM-5 wyróżnia 10 specyficznych zaburzeń osobowości, które grupuje w trzy wiązki (klastery) w oparciu o podobne cechy charakterystyczne:

• Klaster A (dziwaczne lub ekscentryczne): Zaburzenie osobowości paranoiczne, schizoidalne, schizotypowe.
• Klaster B (dramatyczne, emocjonalne lub kapryśne): Zaburzenie osobowości antyspołeczne (często mylone z socjopatią), borderline (osobowość chwiejna emocjonalnie), histrioniczne, narcystyczne.
• Klaster C (lękliwe lub bojaźliwe): Zaburzenie osobowości unikające (lękowe), zależne, obsesyjno-kompulsyjne.

ICD-11 natomiast, choć nadal operuje pojęciem specyficznych zaburzeń, kładzie większy nacisk na ogólne zaburzenia osobowości, charakteryzujące się trwałymi trudnościami w relacjach interpersonalnych, impulsywnością i zaburzonym postrzeganiem siebie. Specyficzne zaburzenia osobowości są traktowane jako specyfikatory (dodatkowe cechy) ogólnego zaburzenia.

Poza sztywnymi ramami klasyfikacji

Ważne jest, aby pamiętać, że granice pomiędzy poszczególnymi zaburzeniami osobowości są często płynne. Osoba może spełniać kryteria diagnostyczne dla więcej niż jednego zaburzenia, a intensywność poszczególnych cech może się zmieniać w czasie.

Socjopatia – cień w klasyfikacji

W artykule wspomniano o zaburzeniach socjopatycznych. Choć termin “socjopatia” jest powszechnie używany, nie występuje bezpośrednio w klasyfikacjach DSM i ICD. Najbliższe jest mu zaburzenie osobowości antyspołeczne, które charakteryzuje się lekceważeniem praw innych, brakiem empatii i skłonnością do manipulacji. Warto podkreślić, że nie każda osoba z zaburzeniem osobowości antyspołecznym to “socjopata” w potocznym rozumieniu – spektrum jest szerokie.

Dewiacje seksualne – poza głównym nurtem

Klasyfikacje zaburzeń osobowości nie uwzględniają bezpośrednio dewiacji seksualnych. Te są traktowane jako oddzielna kategoria zaburzeń, zwanych parafiliami. Parafilie stają się zaburzeniem, gdy powodują cierpienie osobie dotkniętej lub szkodę innym.

Podsumowując: bardziej o zrozumienie niż o liczenie

Próba określenia dokładnej liczby zaburzeń osobowości jest mniej istotna niż zrozumienie ich istoty. Chodzi o rozpoznanie trudności, z jakimi borykają się osoby z zaburzeniami osobowości, i zapewnienie im odpowiedniej pomocy terapeutycznej. Kluczem jest indywidualne podejście, uwzględniające specyfikę danej osoby i jej unikalne doświadczenia. Zamiast koncentrować się na etykietach, powinniśmy dążyć do zrozumienia mechanizmów, które prowadzą do trudności w relacjach, funkcjonowaniu społecznym i emocjonalnym. Tylko wtedy możemy skutecznie wspierać osoby z zaburzeniami osobowości w budowaniu bardziej satysfakcjonującego i stabilnego życia.

#Klasyfikacja Zaburzeń #Osobowość #Zaburzenia Osobowości